Cyanotypie
De cyanotypie of ook wel blauwdruk genaamd is omstreeks 1840 uitgevonden door John Herschel. Herschel ontdekte ook de werking van natriumthiosulfaat ofwel fixeer bij het houdbaar maken van foto’s.
De Cyanotypie is gebaseerd op de lichtgevoeligheid van ijzerzouten. Belicht men door een negatief dan ontstaat een blauw (Pruissisch blauw)positief beeld. Het is een snelle en simpele techniek die als opvallend kenmerk heeft dat er geen gebruik wordt gemaakt van zilver maar van ijzerzouten.
Door deze eenvoud is ze in de vorige eeuw vooral gebruikt als proefdrukmethode en voor het vermenigvuldigien van landkaarten en bouwtekeningen. Er worden workshops op dit gebied verzorgd door Polychrome in Middelburg die qua inhoud zeker aan te raden zijn.
Wat is een cyanotype?
Een cyanotype is een fotografische afdruk die ontstaat wanneer lichtgevoelige chemicaliën reageren op UV-licht. Het resulterende beeld is kenmerkend Pruisisch blauw. Je kunt werken met negatieven, bladeren, veren, kant, glasobjecten, of vrijwel alles dat plat is.
🧪 Benodigdheden
Chemisch:
-
Ferriammoniumcitraat (groen)
-
Kaliumhexacyanoferraat(III) (ook wel: rood bloedloogzout)
-
Gedestilleerd water
Materiaal:
-
Penseel of schuimroller
-
Bakjes of schalen voor spoelen
-
Handschoenen
-
Papier (aquarelpapier werkt ideaal) of stof
-
UV-licht (zonnig buitenlicht werkt perfect)
-
Glasplaat om objecten op hun plek te houden (optioneel maar handig)
-
Fotonegatief op transparant (optioneel)
🧴 Stap 1 — De lichtgevoelige oplossing maken
-
Maak twee oplossingen, elk in een donker flesje:
-
Oplossing A: ferriammoniumcitraat + water
-
Oplossing B: kaliumhexacyanoferraat + water
(Gebruik een 1:1 verhouding.)
-
-
Bewaar ze donker, want beide zijn lichtgevoelig.
Tip: Meng A en B pas vlak voor gebruik. Ongeveer 10 ml per vel A4 papier is genoeg.
🖌️ Stap 2 — Het papier of stof insmeren
-
Ga in zwak of geel kunstlicht staan (vermijd zonlicht).
-
Meng gelijke delen A en B.
-
Breng de oplossing gelijkmatig aan met een penseel of spons.
-
Laat het papier donker en droog liggen (minstens 30–60 min).
☀️ Stap 3 — Belichten
-
Leg het droge, lichtgevoelige papier in de zon.
-
Leg er een negatief of object op.
-
Druk eventueel af met een glasplaat.
-
Laat belichten tot het papier groen-bruin verkleurt (meestal 5–20 minuten, afhankelijk van zonkracht en seizoen).
🚿 Stap 4 — Spoelen
-
Spoel het papier grondig uit in koud water.
-
Na 5–10 minuten spoelen wordt het beeld steeds blauwer.
-
Laat het daarna aan de lucht drogen.
🔵 Stap 5 — Intensiveren (optioneel)
Wil je dieper blauw?
-
Leg de droge print een paar minuten in een bad van water + een scheutje azijn.
-
Of laat de print een dagje in zonlicht nabloeden; cyanotypes worden vanzelf dieper blauw.
🎨 Variaties
-
Tonen met thee, koffie of wijn → warmbruine schaduwen.
-
Droog op stof → maak eigen blauwe textieldrukken.
-
Cyanotype op hout → ruwe structuur, experimentele effecten.
-
Natte cyanotype → papier eerst nat maken voor dromerige, vloeiende vormen.
❗ Veiligheid
-
Werk netjes: de chemicaliën zijn licht toxisch, maar veilig bij normaal gebruik.
-
Draag handschoenen.
-
Gooi restvloeistoffen niet in de natuur; spoel met veel water via de gootsteen.
En nu verder:
Home
Meer over het model dat de workshop geeft
Boek een model met gratis studio
